گزارش نشست دیپلماسی علمی ج.ا.ایران در قفقاز جنوبی

 

هفتاد ودومین جلسه علمی-کارشناسی گروه پژوهشی مطالعات اوراسیای مرکزی با عنوان "بررسی دیپلماسی علمی جمهوری اسلامی ایران در قفقاز جنوبی" در روز سه شنبه ۳ اسفند ۱۳۹۵ و با حضور دکتر کولایی مدیر گروه پژوهشی اوراسیای مرکزی، دکتر حمیدرضا عزیزی استادیار پژوهشکده مطالعات منطقه دانشگاه شهید بهشتی،  خانم شیوا علیزاده پژوهشگر گروه پژوهشی مطالعات اوراسیای مرکزی و آقای مهدی حسینی تقی آباد مدیرعامل بنیاد مطالعات قفقاز برگزار شد. خانم دکتر کولایی در ابتدای این نشست گفتند: «نشست امروز بخشی از یک طرح پژوهشی با همین موضوع است که در حال نهایی شدن است. امروزه دولت­ها سعی می­کنند ابزارهای نوینی را برای رسیدن به اهدافشان مورد توجه قرار دهند. به بیان دیگر پدیده ­های جدیدی مانند دیپلماسی عمومی و فرهنگی نشان می‌دهد ابزارهای جدیدی در دسترس دولت­ها قرار گرفته و تامین منافع کشورها دیگر تنها از مجاری دیپلماسی سنتی صورت نمی­گیرد». ایشان در ادامه با تاکید بر اینکه حوزه دیپلماسی علمی ما را علاقه‌مند به فهم بهتر  اقدامات کشور ما در قفقاز جنوبی کرده است، از آقای دکتر عزیزی دعوت کردند نکات و ملاحظات مورد نظر خود را در این زمینه بیان کنند.

آقای دکتر عزیزی در ابتدای صحبت‌های خود با طرح این پرسش که: مفهوم دیپلماسی علمی چیست؟ گفتند: «دیپلماسی علمی مفهوم جدیدی است. دیپلماسی علمی تنها ابزاری در راستای ارتقای منافع ملی است. رویکرد پایداری برای شکل‌گیری دیپلماسی علمی ایران وجود ندارد و اقدامات انجام شده نیز محدود است. سه سازمان فرهنگ و ارتباطات، وزارت امور خارجه و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری  با هم هماهنگ نیستند.  برپایه ­ی آمار به دست آمده شمار دانشجویان گرجی که در ایران تحصیل می­کنند، بسیار اندک است. در حالی­که رقبا در این زمینه بسیار پیش­تر هستند. برای نمونه ۵۰۰ دانشجوی گرجستان در ترکیه تحصیل می‌کنند و این کشور سالیانه ۵۰ الی ۶۰ دانشجو را بورسیه می­کند. مهمترین ضعف، نبود رویکرد مدون و جزیره ای عمل کردن نهادهای درگیر در این موضوع است».

در ادامه، خانم علیزاده گفتند: «روابط ایران و جمهوری آذربایجان همواره با مشکلات و چالش­های جدی روبه­ رو بوده است. دیپلماسی علمی و همکاری‌های علمی این حوزه هم تحت تأثیر همین مساله قرار دارد. می‌توان گفت دیپلماسی علمی جایگاه بالایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ندارد و همکاری‌های علمی تابع ملاحظات سیاسی طرف­ها هستند». آقای حسینی هم با تاکید بر اینکه در تکمیل این پژوهش از دیدگاه­های سفرای کشور در منطقه قفقاز جنوبی بسیار استفاده شده است، گفتند: « در نهایت مشخص شده که دیپلماسی علمی در این منطقه اولویت نداشته است. در ارمنستان برخلاف گرجستان و جمهوری آذربایجان زمینه­ های زیادی برای اجرا و  به ثمر نشستن دیپلماسی علمی فراهم بوده است؛ از زمینه­ های حقوقی و سیاسی تا مرز مشترک. می­ توان گفت ارمنستان محک ایران در آزمون دیپلماسی علمی است. با اینکه زمینه ­های بسیاری برای همکاری ها فراهم بوده است، ارزیابی اقدامات نشان می دهد در حوزه ­ی دیپلماسی علمی توجه جدی وجود نداشته است. به نظر می­رسد تا زمانی که روابط تجاری قابل­ توجه با این کشور برقرار نشود، روابط علمی نیز فعال نخواهند شد».

در پایان نشست، خانم دکتر کولایی با بیان اینکه وظیفه ­ی دانشگاه­ ها بهبود شناخت در این حوزه­ است، افزودند: « آمارهای موجود، نبود توجه مناسب سیاست­گذاران ما را در این حوزه­ نشان می ­دهد. هدف ما نیز ارائه ی تصویری واقع­گرایانه از وضعیت موجود است تا با توجه به آنها بتوان ظرفیت­های متنوع موجود را مورد بهره برداری قرار داد».

 

»»»» پوستر مربوط به نشست