گزارش نخستین نشست از سلسله نشست‌های کندوکاو در مورد رژیم حقوقی دریای خزر

نخستین نشست از سلسله نشست‌های بررسی رژیم حقوقی دریای خزر

نخستین نشست از سلسله نشست‌های کندوکاو در مورد رژیم حقوقی دریای خزر توسط مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران در تاریخ سه شنبه 24 مهر 1397در دانشکده حقوق و علوم سیاسی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر الهه کولایی مدیر گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران و رییس مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران بیان داشت: «ما فعالیت‌مان را با ‌عنوان برنامه اوراسیای مرکزی شروع کردیم و در ادامه گروه پژوهشی مطالعات اوراسیای مرکزی و با لطف خداوند و البته سخت‌کوشی دوستانی که با ما همکاری کردند، امروز در مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی خدمت شما هستیم. امیدواریم بتوانیم در مورد مسایل این منطقه از جهت ملاحظات علمی بحث‌های مختلف را در نشست‌های تخصصی با کمک استادان و دانشجویان و پژوهشگراندنبال کنیم. با توجه به اهمیت تحولی که در تابستان امسال شکل گرفت، یعنی امضای کنوانسیون مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر در میان پنج کشور ساحلی و طرح دیدگاه‌های گوناگونی که در مورد رژیم حقوقی دریای خزر در سال‌های گذشته وجود داشته، در این مرکز تصمیم گرفتیم سه نشست را به مسایل دریای خزر اختصاص دهیم که فکر می‌کنم یکی از سیاسی‌ترین مباحث امروز جامعه ماست که هر چند قالب حقوقی دارد، اما پیوندش را با ملاحظات سیاسی و نیز اقتصادی مشاهده می‌کنیم. هدف‌ما از برگزاری این سه نشست، به حکم ماموریتی که در مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی طراحی کرده‌ایم، این است که از زاویه علمی و آکادمیک زوایای تاریخی- سیاسی و اقتصادی -زیست محیطی و نیز حقوقی، مسایل دریای خزر را مورد بحث قرار دهیم. امیدواریم بتوانیم در دفاع از منافع کشور به تصمیم‌گیرندگان و مجریان حوزه سیاست خارجی یاری رسانیم که بتوانند وظایف خود را به درستی انجام دهند.»

در ادامه نشست دکتر گودرز رشتیانی استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران با عنوان «جنگ‌های ایران و روسیه در قرن نوزدهم و تاثیر آن بر روابط دو کشور در خزر» به بررسی پیشینه تاریخی روابط ایران و روسیه با تکیه بر تحولات در موضوع دریای خزر از اواخر دوره صفوی تا بسته­شدن پیمان ترکمانچای پرداخت. سپس آقای کاوه بیات پژوهشگر برجسته تاریخ قفقاز، آسیای مرکزی و تاریخ معاصر ایران با عنوان «قرارداد 1921 و آثار آن در خزر» به رویداد مهم انقلاب اکتبر 1917 و تاثیر آن بر روابط ایران و روسیه و روندهای منتهی به بسته­شدن پیمان مودت 1921 میان ایران و شوروی پرداخت. در پایان دکتر عباس ملکی، استاد دانشگاه صنعتی شریف و معاون پیشین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با عنوان «تاثیر روابط دو کشور از دهه 1930 تا پایان دوره شوروی بر خزر» به بررسی بحران‌ها و همکاری‌های ایران و شوروی از دهه 1930 پرداخته و به بررسی قرارداد 1940 ایران و شوروی و تاثیر آن در چارچوب بهره‌برداری از دریای خزر توسط هر یک از این دو کشور پرداخت. در پایان نشست نیز شماری از حضار از جمله آقای نعمت‌الله ایزدی (سفیر پیشین کشور ایران در روسیه) برخی نکات تکمیلی در مورد نخستین گام‌های مربوط به مذاکرات در مورد رژیم حقوقی دریای خزر و نوع استفاده ایران و شوروی از دریای خزر، پیش از فروپاشی شوروی بیان داشت. در برگزاری این نشست بنیاد مطالعات قفقاز و انجمن ایرانی مطالعات منطقه‌ای با مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی همکاری داشتند.