پنجاه و دومین  نشست  تخصصی  :

سخنرانان:

 جناب آقای دکتر اسماعیل تکیه سادات، مدیرحمل و نقل و ارتباطات اکو

 جناب آقای محمدرضا جباری، کارشناس ارشد  امور بین الملل وزارت امور خارجه

سرکار خانم دکتر کولایی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

جناب آقای دکتر متقی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

جناب آقای دکتر آقایی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

خلاصه نشست:

 پنجاه و دومین نشست علمی برنامه اوراسیای مرکزی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با موضوع سازمان همکاری اقتصادی اکو،چشم اندازها و چالش ها و با سخنرانی آقای دکتر تکیه سادات(مدیر حمل و نقل و ارتباطات سازمان همکاری اقتصادی(اکو)) و آقای جباری(کارشناس ارشد  امور بین‌الملل وزارت امور خارجه) در 16/12/1390 برگزار شد.

در ابتدا سرکار خانم دکتر کولائی مدیر برنامه اوراسیای مرکزی با خوشامد‌گوئی به سخنرانان و حاضرین در جلسه عنوان کردند که در قبل از انقلاب اسلامی سازمانی به نام (RCD) با حضور ایران، ترکیه و پاکستان شکل گرفت که برآوردی از طرح اتحاد برای پیشرفت کندی بود. با انقلاب اسلامی موضوعیت RCD از بین رفت ولی بار دیگر از سال 1364 با نام سازمان همکاری اقتصادی (اکو) شروع به کار کرد. ایشان در ادامه هدف از برگزاری این نشست را استفاده از تجربه‌های کارشناس‌های اجرایی در زمینه اکو و و هماهنگی بین فضای علمی و آکادمیک با واقعیت‌های اجرایی در ایران دانست.

در ادامه جناب آقای دکتر تکیه سادات (مدیر حمل و نقل و ارتباطات سازمان همکاری اقتصادی(اکو)) عنوان کردند در بحث سازمان همکاری اقتصادی (اکو) بحث اقتصادی و سیاسی را باید از هم جدا کرد. آنچه امروزه باید به آن توجه کرد بحث شبکه‌سازی و ارتباط با دالان‌های مهم و حیاتی برای ایران است. دکتر تکیه سادات عنوان کردند سه شبکه مهم و اساسی وجود دارد که عبارتند از:

1-     Finance Network

2-     Service Network

3-  Legal Network

وی بیان کردند از سه شبکه یاد شده در بالا سه شبکه دیگر حمایت می کنند.

1- Diplomacy Network

2- Network(Design Network )  Architect

3- NGO Network

4- Network  Media

با کمک تکنیک،روند ، برنامه و موضع شکل می‌گیرد. در گام بعدی موضع گرفته شده را سیاست حمایت می کند و در سطح دیپلماسی و رسانه توسعه داده می‌شود. در زمینه شبکه‌سازی، سازمان‌هایی مثل اتحادیه اروپا، آ سه آن و... موفق عمل کردند. در آ سه آن شبکه‌سازی در سه بخش  انرژی، حمل و نقل و فناوری اطلاعات(Energy, Transport, Information Technology (IT) ) بسیار خوب عمل کرده است. عناوینی مانند  EU Service Network و   ASEN Service Network زیاد کاربرد دارد ولی در اکو شبکه‌سازی موثر و بنیادی که به بخش دولتی و خصوصی ارتباط داشته باشد، وجود ندارد. در اکو پروژه مدیریت اقتصادی شبکه‌ای وجود ندارد.

وی در ادامه بحث خود عنوان کرد که امروزه در تمام دنیا حمل و نقل(Transport) در رده اول قرار دارد.  چون حمل و نقل زمینه خوبی جهت شبکه‌سازی دارد. در بحث حمل و نقل، حمل و نقل ریلی به دلیل تاثیرهای کم زیست‌محیطی و بالا بودن حجم حمل و نقل از اهمیت بالاتری برخوردار است. کلید اصلی این بحث  Public-Private Partnership  است. دو دالان شمال – جنوب و شرق – غرب وجود دارد. که راهروی شمال – جنوب به نفع ایران و راهروی شرق – غرب به نفع ترکیه است. ایران باید با توجه به محل ذخایر انرژی خود اقدام به شبکه‌سازی در حوزه اکو کند.

آقای جباری (کارشناس ارشد  امور بین‌الملل وزارت امور خارجه) عنوان کردند گرچه اکو با اهداف اقتصادی شکل گرفت، ولی ایران نگاهی سیاسی و امنیتی به آن داشته است. سازمان‌های منطقه‌ای مانند اکو از ضرورت‌های نظام بین‌الملل بوده و هستند. حتی در پرتو جهان‌گرایی، منطقه‌گرایی نفی نشده است. وی عنوان کردند امروزه حضور گروه‌های کوچک در سازمان‌های بین‌المللی بزرگ مانند سازمان ملل با 192 عضو برای گرفتن مواضع مشترک بسیار مهم است. برای مثال در سازمان ملل گروه‌های گوناگونی مانند گروه 77، کشورهای دارای اقتصاد در حال گذار(Economic Transition)، OECD و ... وجود دارد. در گروه آسیا نیز زیرمجموعه‌هایی مانند سارک، آ سه آن، طرح کلمبو، دی 8 و .... وجود ندارند که برای رسیدن به مواضع مشترک با هم چانه‌زنی می‌کنند، ولی متاسفانه ایران با وجود عضویت در بعضی از این گروه‌ها  نتوانسته از ظرفیت آنها استفاده کند. وی گفت این مشکل را در می‌توان در مفهوم انزوای ساختاری ایران خلاصه کرد. آقای جباری عنوان کردند ایران دارای هویت مستقل فرهنگی است که از یک سونمی‌خواهد در فرایند همگرایی با دیگران این هویت را از دست بدهد و ازسو دیگر هویت‌های متفاوت موجود در نظام بین‌الملل هویت ایران را نمی‌پذیرند. اوبه عنوان نتیجه گیری بحث خود گفت ایران نقش مرکزی در سازمان اکو دارد و با وجود اهمیت زیاد اقتصادی اکو، ایران می تواند از ظرفیت‌های سیاسی و امنیتی آن نیز استفاده کند برای مثال در سیاست مقابله با تحریم‌ها همکاری با کشورهای اکو می تواند بسیار موثر باشد