آغاز احداث خط لوله ی جریان شمالی

عملیات ساخت خط لوله ی جریان شمالی (NORD Stream ) روز جمعه، 9 آوریل 2010 به طور رسمی آغاز شد. این خط لوله به طول 1224 کیلومتر با عبور از زیر بستر دریای بالتیک و حریم دریایی پنج کشور، وایبورگ روسیه را به بندر گریفسوالد در آلمان متصل می کند. پیش بینی شده است این پروژه که از دو خط لوله ی موازی تشکیل شده، سالانه در مجموع 55 میلیارد متر مکعب گاز را به آلمان انتقال بدهد که منبعی برای تأمین گاز دیگر کشورهای غرب اروپا نیز خواهد بود. پروژه ی جریان شمالی از جنبه های گوناگون اقتصادی و سیاسی حائز اهمیت است. از چند سال پیش و هنگام مطرح شدن آن، موافقت ها و مخالفت های فراوانی با آن صورت گرفته است. از یک سو، چالش های متعدد روسیه با کشورهای انتقال دهنده ی گاز ( به ویژه اوکراین) در سال های اخیر و در مواردی قطع صدور گاز، سبب شد کشورهای اروپایی به فکر مسیرهای جایگزین انتقال گاز بیفتند. این امر برای روسیه به معنای از دست دادن انحصار بر صادرات گاز به اروپا بود؛ امری که به جز منافع اقتصادی فراوان، ابزاری برای چانه زنی بیشتر در معادلات بین المللی در مقابل آمریکا و اروپا در اختیار روسیه قرار می داد. به نظر می رسد مطرح شدن جدی پروژه نابوکو به عنوان یکی از طرح های جایگزین مسیر روسیه، در تسریع روند جریان شمالی از سوی روسیه موثر بوده است. البته مسکو با آگاهی از اینکه هنوز منابع لازم برای عملی شدن نابوکو در دسترس نیست، تلاش کرد تا همچنان دست پیش را در معادلات بین المللی انرژی داشته باشد.
از سوی دیگر و از دید طرف های اروپایی، این امر هم به عنوان تهدید و هم فرصت تلقی می شود. اتحادیه اروپا از مدت ها پیش در صدد کاهش وابستگی به مسکو در زمینه انرژی بوده است، ولی به نظر می رسد منافع اقتصادی جریان شمالی بالاخره آن ها را وادار به قبول این طرح کرده است. جریان شمالی نسبت به خط لوله ی زمینی موجود بسیار مقرون به صرفه تر است، زیرا به دلیل عبور خط لوله از زیر دریا، هزینه ی کشورهای ترانزیت کننده بر قیمت نهایی گاز تأثیر نمی گذارد. البته همین امر مخالفت هایی را به ویژه در کشورهای بالتیک و اروپای شرقی به دلیل از دست رفتن سودشان برانگیخت. سوئد و فنلاند نیز که به بهانه ی مشکلات زیست محیطی با اجرای این طرح مخالفت می کردند، در نهایت متقاعد به همکاری در آن شدند. البته ذهنیت منفی تاریخی این دو کشور نسبت به روسیه و تلاش برای قطع وابستگی به این کشور در این مخالفت ها بی تأثیر نبود. نکته ی مهم دیگر از نظر برخی تحلیل گران این است که روسیه از طریق این خط لوله به گونه ای قصد تنبیه اوکراین را نیز داشته که در چند سال اخیر، با اتخاذ مواضع مستقل و عدم پذیرش شرایط مسکو در زمینه ی انرژی، رفتارهای واگرایانه از خود بروز داده است.
به هر حال، هنگامی که این خط لوله در سال 2012 به طور کامل به بهره برداری برسد، تحول نوینی در زمینه ی مباحث امنیت انرژی اروپا رخ خواهد داد